شعر «شعرخوانی: شوق مهدی (عج)» و معنی شعر:

شعرخوانی

شوق مهدی (عج)

• نوع قالب شعر: قصیده
• شاعر: فیض کاشانی

گفتم که روی خوبت، از من چرا نهان است؟                  گفتا: تو خود حجابی، ورنه رُخم عیان است!

گفتم: [ای امام] چرا روی زیبای تو از دیده ی من پنهان است؛ او گفت: موجود (دلبستگی تو به دنیا) همانند حجابی است که مانع دیدن می شود وگرنه چهره ی من آشکار است.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

نهان و عيان ß   قافيه (است و است ß   ردیف)

نهان و عيان ß   تضاد

واج ارایی ß   حروف «ت» و «ن»

بیت دارای پنج جمله است:

«گفتم»، «پنهان است»، «گفتا»، «هستی که حذف است» و «عیان است»

از من ß   حرف اضافه ومتمم

نهان و پنهان ß   مسند

ورنه ß   مخفّف «و اگر نه»

گفتم که از که پرسم، جانا نشانِ کویت؟             گفتا: نشان چه پرسی؟ آن کوی، بی‌نشان است!

گفتم: [ای امام] عزیزتر از جان نشانی محل اقامت تورا از چه کسی بپرسم؟ گفت: بیهوده به دنبال نشانی هستی؛ زیرا آن مكان نشان ندارد.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

نشان چه پرسی ؟ ß   پرسش انکاری

نشان و بی نشان ß   تضاد

جانا ß   منادا؛ حرف ندا حذف شده است

واج آرایی ß   حرف «ن»

که ß   ضمیر پرسشی

يت شش جمله است:

«گفتم»، «پرسم»، «جانا»، «گفتا»، «پرسی» و «است»

گفتم: مرا غم تو، خوش‌تر ز شادمانی                            گفتا که در ره ما، غم نیز شادمان است!

گفتم: [ای امام] برای من غم عشقت از شادمانی دوست داشتنی تر است گفت: در راه پیروی از ائمه (ع) غم نیز همانند شادی است.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

غم شادمان است ß   تشخیص

غم و شادی در مصرع اول ß   تضاد؛ که با هم فاصله دارد

غم و شادمان در مصرع دوم ß   تضاد و متناقض نما یا دانش ادبی پارادوكس

واج آرایی ß   حروف «ت» و «م»

مرا ß   مخفّف «من را»؛ «را» حرف اضافه است و «من» متمم

غم تو ß   ترکیب اضافی

حضور تو ß   ترکیب اضافی

شادمان ß   مسند

«است» در مصرع اول حذف شده است به قرینه لفظی و «شادمانی» در مصراع، مسند است

گفتم که سوخت جانم، از آتشِ نهانم                             گفت: آن که سوخت، او را، کی ناله، یا فغان است!؟

گفتم: [ای امام] جان من از آتش اشتیاق دیدار تو سوخت. گفت : كسی كه [واقعا سوخته عشق ما باشد] ناله و اندوهی ندارد.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

مصرع دوم ß   استفهام انكاری

واج آرایی ß   حروف «ت» و «ن»

بیت دارای هفت جمله است:

«گفتم»، «سوخت»، «نهانم است»، «گفت»، «سوخت»، «است» که محذوف است»، «است» در پایان بیت

فغان (ناله) ß   مسند

گفتم: ز «فیض» بِپذیر، این نیم جان که دارد                            گفتا: نگاه دارش، غم خانهٔ تو جان است!

گفتم: [ای امام] این نیم جان (ناقابل و بی ارزش) را از فيض قبول كن گفت: جان خود را نگه دار زیرا که جان تو خانہ عشق (غم) امام است.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

تخلّص شاعر در بیت آخر آمده که نام خودش را بیان کرده ß   فيض

«ش» در «نگاه دارش» ß   ضمير متصل که به «جان» بر می گردد

غم خانه ß   تركيب وصفی مغلوب؛ خانه ی غم

«ز» ß   مخفّف «از»

ملا محسن فیض کاشانی (۱۰۰۷ – ۱۰۹۱ هـ.ق):

محمد بن شاه مرتضی بن شاہ محمود ملقب به محسن معروف به ملامحسن و فیض یا فیض کاشانی عالم عامل، فاضل، عارف و از بزرگترین علمای اسلام در قرن یازدهم هجری است. این فقیه، محدث، مفسر محقق، حکیم، متکلم، ادیب، شاعر توانا، علاوه بر مراتب علمیه در «مکارم اخلاق» یگانه بود و مقام او مورد تصدیق موافقین و مخالفین بوده است. تألیفات گوناگون این شخصیت بزرگوار نشانه تبحر، فضل، كمال، ذکاوت، حسن سلیقه و اطلاعات جامع وی است. محسن کاشانی علوم شرعی را از «سید ماجد صادقی» و علوم عقلی را از فیلسوف بزرگ اسلامی «ملاصدرای شیرازی» کسب کرد. ملا محمد محسن کاشانی پس از مدتی به دامادی ملاصدرا رسید و عنوان «فیض» را برگزید. ملا محسن فیض کاشانی در سرودن اشعار نغز و شیوا نیز بسیار توانا بود و در این عرصه آثار گرانقدری از خود به جای گذاشته است.

تألیفات او را تا ۲۰۰ اثر ذکر کرده اند که از مهمترین آن می توان به تفسیر «صافی»، «نوادر الاخبار»، «الوافی»، «الانوار» و «الاسرار» و کتاب «علم اليقين» اشاره کرد.

ملا محمدباقر مجلسی (صاحب کتاب بحارالانوار)، سید نعمت الله جزایری، قاضی سعید قمی، ملا محمدصادق و ... و نیز ده ها عالم و فاضل از جمله شاگردان فیض کاشانی هستند.

ملامحسن فیض کاشانی در سال ۱۰۹۱ ه ق در ۸۴ سالگی در کاشان بدرود حیات گفته و در همان شهر در محلی که بعدها به نام «قبرستان فیض» معروف گشت، به خاک سپرده شد.